​

Amblem - simbol, znak, značka, grb

​

Arabeska – arapski, linearni ornament sastavljen od isprepletenih stiliziranih geometrijskih i biljnih motiva

​

Arkada - luk između dva stupa, niz lukova koji počivaju na stupovima

​

Atika - zid iznad glavnog vijenca koji zaklanja krov; niski kat iznad glavnog kata u renesansnim palačama; gornji dio slavoluka.

​

Atlanti - stupovi u obliku ljudske figure koji nose neki teret nad glavom, najčešće podupiru portale, balkone ili gređe

​

Bifore - prozor podijeljen stupićem na dva dijela od kojih je svaki lučno presvođen

​

Erker-  Izbočena i povišena  prigradnja na fasadi ili na uglu kuće. Produžetak je unutarnjeg prostora poput zatvorenog balkona poligonalnog ili ovalnog oblika, rastvoren prozorskim otvorima na svim stranama.

​

Gesamtkunstwerk- jedinstvo svih umjetnosti, simbioza svih umjetničkih grana unutar jedne cjeline, karakterističan za baroknu i secesijsku umjetnost gdje dolazi do međusobnog prožimanja arhitekture, slikarstva i kiparstva

​

Girlande – dekorativni reljefni ili slikani vijenac sa cvijećem i voćem, pojavljuje se kao ukrasni motiv u antici i renesansi, najčešće prati vijenac ili ukviruje pozore, vrata ili istaknuta obilježja

​

Glasija – vanjska zona fortifikacijske strukture napravljena kao umjetna zemljana padina, s obzirom na povišenu razinu zaustavljala je topovske kugle koje su se od nje odbijale i tako štitila prostor oko utvrde

​

Interpolacija – općenito znači umetanje novog dijela u već postojeću strukturu, u arhitekturi označava suvremeni objekt ili dogradnju unutar starijeg gradskoga

​

Kanelire - vertikalni žlijeb ili brazda na stupovima koji se prvi put javljaju u grčkoj arhitekturi na dorskom stupu.

​

Kartuše -  glatka ploha s okvirom koja podsjeća na savijeni papir a nosi dekorativni reljefni natpis, grb ili amblem.  

​

Kolonada – niz stupova ili stubova povezanih ravnim gređem

​

Kontragarda - vanjski obrambeni element  koji zaklanja ravelin ili bastion ponavljajući njihov oblik, od ostalih elemenata fortifikacije odvojen je vodenim kanalima

​

Kruna – umanjena replika utvrde koja ima bastione, reveline i kanale a osigurava drugu obalu Drave, odnosno most koji je vodio do Vodenih vrata.

​

Kubeti - svod u obliku polukugle ili kalote

​

Konzole  - (fr. console - podupirač) horizontalni istak, nosač učvršćen samo s jedne strane.

​

Kupola - svod u obliku šuplje polukugle, koji se konstruira izravno na zidovima prostora ili na tamburima, nad okruglim ili kvadratnim tlocrtom.

​

Kužni pil – zavjetni spomenik koji se postavljao u 17. i 18. stoljeću kao zaštita od epidemije kuge, gradovi koji su izgrađivani u to vrijeme imaju takav spomenik (Osijek, Požega...)

​

Lezena- plitko izbočeni element raščlanjenja zidne plohe koji nema nosivu funkciju

​

Lođa - otvoreni prostori na jednoj ili više strana, koji za razliku od balkona ne izlaze iz ravnina zida fasade, otvaraju i dinamiziraju pročelje

​

Mansarda – tip takozvanog lomljenog krova koji nastaje smještanjem kata u potkrovlje, niski kat.

​

Maskeron (glava) - Ukras ljudskog lika oblikovan poput glave ili maske gotovo u punoj plastici. Ovaj motiv , ali grotesknog izraza  nalazi se na renesansnim fontanama. Kao motiv osječke secesije  nalazi se na pročeljima građevina u obliku ženske, muške ili dječje stilizirane glave – maske s krilima, lišćem ili plodovima.

​

Masoni - organizacija koja se još naziva "Slobodni zidari", hijerarhijski organiziran pokret, nadovezuj se na tradiciju gotičkih zidarsko-klesarsko- graditeljskih cehova zbog čega su im simboli šestar i kutnik

​

Mezanin - polukat, etaža između prizemlja i prvoga kata

​

Mozaik- slikarska tehnika umetanja raznobojnih kockica različitih materijala (kamen, staklo, keramika, sedef, dragi kamen, zlatni listići) u vezivno sredstvo na podu, zidu ili svodu.

​

Parapet-  puna ograda

​

Pilastar - element rasčlambe zida, plitko pravokutno izbočenje na zidu s bazom i kapitelom, nema nosivu funkciju.

​

Pilon- potporanj na kojem počiva konstrukcija

​

Pseudomaurski - arhitektonski historicistički stil koji su oblikovali romantičarski arhitekti u duhu orijentalizma.

​

Revelin – obrambeni element utvrde, trokutastog oblika, okružen vodom sa svih strana, uloga mu je dodatna zaštita bastiona između kojih se nalazi.

​

Rizalit - Dio građevine koji cijelom  svojom visinom izlazi iz zidne mase, odnosno ističe se na zidnoj površini,  postoje središnji, pobočni i ugaoni rizaliti, svrha im je dinamizirati pročelja

​

Rogovi -  fortifikacijski element većih dimenzija koji se sastoji od dva polubastiona i tijela a uloga mu je utvrditi gradska vrata

 

Rustika – površina koja nastaje oblaganjem izbočenih i nezaglađenih kamenih ploča, djeluje grubo ali čvrsto

 

Sfinga – biće s lavljim tijelom i ljudskom ili životinjskom glavom, pojavljuje se u egipatskoj i grčkoj mitologiji kao čuvarica

 

Sokl – podnožje zida

 

Timpanon- trokutasti zabat antičkog grčkog hrama na njegovu pročelju i začelju; redovito ispunjen kipovima ili reljefima.

 

Trifore - prozor podijeljen stupićem na tri dijela, svaki s posebnim završnim lukom

 

Štukatura - reljefna obloga zida.

​

Veža – kućni ulaz, haustor

​

Vijenac – jedan od elemenata grčkog gređa koji se nalazi iznad ostalih greda, vodoravno je istaknut u odnosu na zid zbog čega se u kasnijim razdobljima koristi kao horizontalni element raščlambe zida

​

Vitice- ukras u obliku zavijutka

​

Voluta - spiralni ukrasni element na uglovima kapitela, pojavljuje se i kao dekorativni element na fasadama

​

Zabat - trokutni završetak uže strane zgrade, element grčkog hrama koji se simbolično prenosi u arhitekturu kasnijih razdoblja